หมวกนิรภัยหรือหมวกเซฟตี้ (Safety Helmet) ถือเป็นอุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคล (PPE) ที่มีความสำคัญสำหรับงานอุตสาหกรรมและงานก่อสร้าง เพื่อช่วยป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับศีรษะขณะทำงาน บทความนี้จะมาแนะนำความสำคัญของการใส่หมวกนิรภัยในแต่ละประเภท และวิธีการเลือกให้เหมาะสมกับลักษณะงาน เพื่อความปลอดภัยสูงสุดของผู้ที่กำลังปฏิบัติงานทุกคน
หมวกนิรภัยคืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร ?
หมวกนิรภัยเป็นอุปกรณ์เซฟตี้ที่ออกแบบมาเพื่อป้องกันศีรษะจากการบาดเจ็บที่อาจเกิดจากวัตถุตกใส่ การกระแทก รวมถึงการสัมผัสกับกระแสไฟฟ้า ซึ่งมีความสำคัญอย่างมากในการรักษาความปลอดภัยของเหล่าคนทำงานในสถานประกอบการ
ซึ่งตามกฎหมายความปลอดภัยและอาชีวอนามัย นายจ้างมีหน้าที่จัดหาอุปกรณ์ป้องกันภัยส่วนบุคคลให้แก่ลูกจ้าง เช่น หมวกนิรภัยสำหรับงานที่มีความเสี่ยงต่อการบาดเจ็บที่ศีรษะ การไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดนี้อาจส่งผลให้เกิดโทษทางกฎหมายได้
จากสถิติการเกิดอุบัติเหตุในสถานประกอบการ พบว่าการใส่หมวกนิรภัยที่ได้มาตรฐานสามารถช่วยลดการบาดเจ็บที่ศีรษะได้มากถึง 85% โดยเฉพาะในงานก่อสร้างและงานอุตสาหกรรม ที่มีความเสี่ยงสูงจากการตกของวัสดุหรือเครื่องมือจากที่สูง
ประโยชน์ของหมวกนิรภัย
หมวกนิรภัยมีประโยชน์ในการปกป้องความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงาน ซึ่งเป็นการป้องกันอันตรายโดยตรง ทำให้อุ่นใจขณะปฏิบัติงานและทำงานได้อย่างประสิทธิภาพ
ช่วยป้องกันการบาดเจ็บที่ศีรษะจากวัตถุตกใส่หรือกระแทก
หมวกนิรภัยมีโครงสร้างที่แข็งแรงสามารถกระจายแรงกระแทกจากวัตถุที่ตกใส่ศีรษะ เช่น เศษไม้ เศษเหล็ก หรือเครื่องมือต่าง ๆ จึงช่วยลดความรุนแรงของการบาดเจ็บได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ช่วยป้องกันการบาดเจ็บจากกระแสไฟฟ้า
หมวกนิรภัยบางประเภทผลิตจากวัสดุฉนวนไฟฟ้า สามารถป้องกันไฟฟ้าดูดหรือไฟฟ้ารั่วไหลที่อาจเกิดขึ้นในงานที่เกี่ยวข้องกับระบบไฟฟ้า ช่วยลดความเสี่ยงจากการได้รับอันตรายจากกระแสไฟฟ้า
ช่วยเพิ่มโอกาสรอดจากเหตุการณ์อันตรายในสถานที่ทำงาน
การใส่หมวกนิรภัยช่วยปกป้องอวัยวะที่สำคัญที่สุดของร่างกาย เมื่อเกิดอุบัติเหตุในสถานที่ทำงาน การสวมหมวกนิรภัยที่เหมาะสมจะช่วยเพิ่มโอกาสในการรอดชีวิตและลดความรุนแรงของอาการบาดเจ็บ
ช่วยให้มองเห็นผู้ปฏิบัติงานได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะในที่มืดหรือมีแสงน้อย
หมวกนิรภัยหลายรุ่นมาพร้อมกับสีสันสดใสหรือแถบสะท้อนแสง ทำให้ผู้ปฏิบัติงานสามารถมองเห็นกันได้ชัดเจนขึ้น ลดความเสี่ยงจากการเกิดอุบัติเหตุจากการมองไม่เห็นกัน
ช่วยป้องกันความร้อนจากแสงแดดสำหรับงานกลางแจ้ง
หมวกนิรภัยมีปีกที่ช่วยบังแสงแดดและลดการสะสมความร้อนบริเวณศีรษะ ทำให้การทำงานในที่แจ้งสบายขึ้นและลดความเสี่ยงจากโรคลมแดด
หมวกนิรภัยมีกี่ประเภท ?
ประเภทของหมวกนิรภัยแบ่งตามมาตรฐานสากลเพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถเลือกได้อย่างเหมาะสมกับลักษณะงานและความเสี่ยงที่แตกต่างกัน โดยหลัก ๆ จะแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ แบ่งตามความสามารถในการทนแรงกระแทกและการแบ่งตามคุณสมบัติการป้องกันไฟฟ้า
การแบ่งประเภทตามลักษณะการทนกระแทก
- หมวกนิรภัย ประเภท 1: ออกแบบให้ทนต่อการกระแทกจากด้านบน หมวกประเภทนี้มีโครงสร้างเปลือกที่แข็งแรง พร้อมกับมีระบบกันกระแทกจากภายในที่จะรองรับแรงกระแทกจากด้านบนเป็นหลัก เหมาะสำหรับงานทั่วไปที่มีความเสี่ยงจากวัตถุตกจากด้านบน
- หมวกนิรภัย ประเภท 2: ออกแบบให้ทนการกระแทกทั้งจากด้านบนและด้านข้าง หมวกประเภทนี้มีระบบป้องกันที่ครอบคลุมรอบศีรษะ บุด้วยโฟมกันกระแทกพิเศษและใช้วัสดุที่แข็งแรงกว่า เหมาะสำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูง เช่น งานก่อสร้างขนาดใหญ่ งานขุดเจาะ
การแบ่งประเภทตามคุณสมบัติการป้องกันไฟฟ้า
- หมวกนิรภัย ประเภท E (Electrical): ทนไฟฟ้าแรงสูงได้ถึง 20,000 โวลต์ ผลิตจากวัสดุฉนวนคุณภาพสูง เช่น พอลิเอทิลีน หรือ ABS พิเศษ บุด้วยวัสดุฉนวนทั้งด้านในและคางรัด เหมาะสำหรับช่างไฟฟ้าแรงสูงและงานใกล้เคียงสายไฟแรงสูง
- หมวกนิรภัย ประเภท G (General): ช่วยลดอันตรายจากไฟฟ้าแรงต่ำได้ 2,200 โวลต์ ใช้วัสดุฉนวนทั่วไป บุด้วยวัสดุฉนวนพื้นฐาน เหมาะสำหรับงานทั่วไปที่อาจมีความเสี่ยงจากไฟฟ้าในระดับต่ำ
- หมวกนิรภัย ประเภท C (Conductive): ไม่ทนไฟฟ้า เหมาะสำหรับงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับไฟฟ้า ผลิตจากวัสดุธรรมดา เช่น อะลูมิเนียม หรือเหล็ก บุด้วยโฟมหรือผ้าปกติ ราคาประหยัดและเหมาะสำหรับงานก่อสร้างทั่วไป
ความหมายของสีหมวกนิรภัย
การเลือกสีหมวกนิรภัยมีความสำคัญในการจำแนกหน้าที่และบทบาทของผู้ปฏิบัติงานในสถานประกอบการ แม้ว่าจะไม่มีกฎหมายกำหนดเอาไว้ แต่อุตสาหกรรมส่วนใหญ่มีการตกลงใช้มาตรฐานสีที่เหมือนกัน ดังนี้
- หมวกนิรภัยสีเหลือง: สำหรับคนงานทั่วไป ช่างเทคนิค และผู้ปฏิบัติงานระดับปฏิบัติการ
- หมวกนิรภัยสีขาว: สำหรับผู้จัดการ วิศวกร หัวหน้างาน และผู้มาเยี่ยมชมสำคัญ
- หมวกนิรภัยสีน้ำเงิน: สำหรับช่างไฟฟ้า ช่างเทคนิค หรือคนงานทักษะพิเศษ
- หมวกนิรภัยสีเขียว: สำหรับเจ้าหน้าที่ความปลอดภัย (จป.) หน่วยปฐมพยาบาลเบื้องต้น เจ้าหน้าที่สิ่งแวดล้อม
- หมวกนิรภัยสีแดง: สำหรับเจ้าหน้าที่ดับเพลิง ช่างซ่อมบำรุง หรืองานที่เกี่ยวกับความร้อน
- หมวกนิรภัยสีเทา: สำหรับผู้มาเยี่ยมชมโรงงาน
ทั้งนี้ สีของหมวกนิรภัยไม่มีกฎหมายกำหนดตายตัว การเลือกใช้งานเป็นไปตามนโยบายของแต่ละบริษัท
วิธีเลือกใช้หมวกนิรภัยให้เหมาะสมกับการทำงาน
เลือกใช้หมวกนิรภัยให้เหมาะสมกับลักษณะงาน
การเลือกหมวกนิรภัยต้องพิจารณาถึงความเสี่ยงในงานแต่ละประเภท เช่น งานก่อสร้างต้องใช้หมวกนิรภัยที่มีความแข็งแรงและทนต่อแรงกระแทกระดับสูง งานไฟฟ้าต้องเลือกหมวกที่มีคุณสมบัติฉนวนไฟฟ้า ส่วนงานในโรงงานอาหารอาจต้องการหมวกที่ทำความสะอาดได้ง่าย
สำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูงจากการตกหล่นของวัตถุ ควรเลือกหมวกนิรภัยที่มีโฟมรองในเสริม (Foam Liner) เพิ่มเติมก่อนที่จะถึงตัวรองใน 4-8 จุดแบบดั้งเดิม เนื่องจากสามารถกระจายและดูดซับแรงกระแทกได้ดีกว่า ช่วยลดการส่งผ่านแรงกระทบไปยังศีรษะ ทำให้เพิ่มระดับความปลอดภัยในการทำงานได้
เลือกใช้หมวกนิรภัยที่มีขนาดเหมาะสมกับศีรษะของผู้สวมใส่หมวกนิรภัย
หมวกนิรภัยต้องมีขนาดที่พอดีกับศีรษะ ไม่หลวมจนหลุดง่ายหรือคับเกินไปจนทำให้เกิดอาการปวดหัว ควรวัดเส้นรอบวงศีรษะและเลือกขนาดที่เหมาะสม
เลือกหมวกนิรภัยที่มีน้ำหนักเบา หาซื้อได้ง่าย ในราคาเหมาะสม
หมวกนิรภัยที่ดีควรมีน้ำหนักเบา ไม่เป็นภาระต่อการทำงาน หาซื้อได้ง่ายเมื่อต้องเปลี่ยนใหม่ และมีราคาที่เหมาะสมกับงบประมาณของสถานประกอบการ
เลือกหมวกนิรภัยที่ใช้งานง่าย ไม่ยุ่งยากซับซ้อน
เลือกหมวกนิรภัยที่สวมใส่และถอดได้สะดวกรวดเร็ว ไม่ต้องใช้เครื่องมือพิเศษ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติงานใช้งานได้อย่างสม่ำเสมอ
เลือกใช้หมวกนิรภัยที่สามารถปรับระดับสายรัดได้อย่างสะดวกสบาย
หมวกนิรภัยสมัยใหม่ มีระบบปรับสายรัดเพื่อช่วยให้สวมใส่ได้พอดีและรู้สึกไม่อึดอัด โดยควรเลือกระบบที่เหมาะสมกับการใช้งาน ได้แก่ แบบปรับเลื่อน และแบบปรับหมุน ซึ่งแต่ละแบบมีข้อดีข้อเสียที่แตกต่างกัน ดังนั้น ควรเลือกระบบที่เหมาะสมกับการใช้งานและงบประมาณของแต่ละบุคคล
ซึ่งปัจจุบันสินค้าในตลาด รวมถึงหมวกนิรภัยที่ Esco Premium จำหน่าย จะมีระบบปรับให้เลือกใน 2 รูปแบบ ได้แก่ แบบปรับเลื่อนและแบบปรับหมุน
- แบบปรับเลื่อน: เป็นระบบที่พบเห็นได้ทั่วไปในท้องตลาด เนื่องจากมีต้นทุนการผลิตที่ประหยัด ส่งผลให้ราคาจำหน่ายอยู่ในระดับที่เข้าถึงได้ (ราคาเริ่มต้นประมาณ 40-60 บาท) อย่างไรก็ตาม ในด้านการใช้งานอาจมีข้อจำกัดบางประการ คือ ต้องอาศัยการประสานงานของมือทั้งสองข้างในการปรับตั้ง และจำเป็นต้องหาจุดที่เหมาะสมให้ตัวล็อคยึดเกาะกับขนาดศีรษะ หากการปรับครั้งแรกไม่ได้ขนาดที่พอดี ผู้ใช้จะต้องปลดล็อคออกแล้วทำการปรับใหม่ ซึ่งอาจสร้างความไม่สะดวกเมื่อต้องการปรับแต่งระหว่างการปฏิบัติงาน
- แบบปรับหมุน: เป็นนวัตกรรมที่ตอบสนองความต้องการด้านการใช้งานที่สะดวกรวดเร็วมากยิ่งขึ้น ด้วยกลไกการปรับที่ช่วยให้ผู้ใช้สามารถปรับขนาดได้อย่างละเอียดและแม่นยำ เพียงแค่ใช้มือข้างเดียวหมุนตัวปรับ ก็สามารถหาขนาดที่เหมาะสมกับรูปศีรษะได้ทันที ความสะดวกสบายในการใช้งานนี้ จึงมาพร้อมกับมูลค่าที่สูงกว่าระบบปรับเลื่อนในระดับหนึ่ง
การดูแลรักษาหมวกนิรภัย
วิธีการทำความสะอาดที่ถูกต้อง
ทำความสะอาดหมวกนิรภัยด้วยน้ำสะอาดและสบู่อ่อน ๆ หลีกเลี่ยงการใช้สารเคมี เพราะอาจทำให้วัสดุเสื่อมสภาพ โดยให้ล้างทำความสะอาดเป็นประจำเพื่อป้องกันการสะสมของเชื้อโรคและกลิ่นอับ
จัดเก็บในที่ที่เหมาะสม
ควรจัดเก็บให้ห่างจากความร้อนและแสงแดดโดยตรง มีอากาศถ่ายเทสะดวก หลีกเลี่ยงการวางทับซ้อนกันเพื่อป้องกันการเสียรูป ควรมีที่แขวนหรือชั้นวางเฉพาะ
ตรวจสอบสภาพหมวกก่อนใช้งานทุกครั้ง
ควรตรวจสอบสภาพหมวกนิรภัยก่อนใช้งานทุกครั้ง โดยมองหารอยร้าว รอยบิ่น หรือความเสียหายอื่น ๆ รวมถึงตรวจสอบระบบรองด้านในและสายรัดว่าอยู่ในสภาพดี ถ้าพบความผิดปกติให้หยุดใช้งานทันที
เปลี่ยนหมวกนิรภัยใหม่เมื่อมีความเสียหายหรือเสื่อมสภาพ
ควรมีการเปลี่ยนหมวกนิรภัยใหม่หากพบรอยร้าวจากการได้รับการกระแทก หรือมีสัญญาณเสื่อมสภาพ เช่น วัสดุเปราะ สีซีดจาง หรือระบบรองด้านในเสียหาย เพื่อรักษาประสิทธิภาพการป้องกันให้อยู่ในระดับสูงสุด
ข้อควรระวังในการใช้งานและการดัดแปลงหมวกนิรภัย
หลีกเลี่ยงการดัดแปลงหรือเจาะรูหมวกนิรภัย เพราะจะทำให้สูญเสียประสิทธิภาพการป้องกัน ไม่ควรติดสติกเกอร์หรือสีที่อาจมีสารเคมีที่ทำให้วัสดุเสื่อมสภาพ และไม่ควรใช้หมวกนิรภัยเป็นที่วางของหรือเครื่องมือต่าง ๆ
อุบัติเหตุในที่ทำงานสามารถเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ การมีหมวกนิรภัยคุณภาพสูงเป็นอุปกรณ์เซฟตี้พื้นฐานที่จำเป็นสำหรับทุกสถานประกอบการ เลือกซื้อหมวกนิรภัยที่ได้มาตรฐานอุตสาหกรรม แข็งแรง ทนทาน ผ่านการรับรองความปลอดภัยได้ที่ Esco Premium เราจำหน่ายหมวก Safety อย่างดีในหลากหลายรุ่น เหมาะกับงานทุกประเภท
สอบถามเพิ่มเติมหรือติดต่อขอใบเสนอราคาได้ที่
Line : @escopremium
Tel : 02-509-0099
E-mail : escopremium@escopremium.com
แหล่งอ้างอิง
- Top 5 Benefits Of Wearing Safety Helmets. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2568 จาก https://greenworldsaudi.com/top-5-benefits-wearing-safety-helmets/
