Hierarchy of Controls คือระบบที่ใช้จัดการความเสี่ยงและลดอันตรายในที่ทำงานอย่างเป็นลำดับขั้น โดยแบ่งออกเป็น 5 ระดับมาตรการควบคุม เริ่มตั้งแต่การกำจัดอันตรายที่ต้นเหตุ ไปจนถึงการใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล วิธีการนี้ช่วยให้องค์กรสามารถจัดการความปลอดภัยอย่างเป็นระบบ ลดโอกาสการเกิดอุบัติเหตุและโรคจากการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
1. Hierarchy of Controls คืออะไร ?
Hierarchy of Controls คือแนวทางที่ใช้จัดลำดับมาตรการควบคุมอันตรายตามประสิทธิภาพสูงสุด เริ่มจากการกำจัดอันตรายให้หมดไป ไปจนถึงการป้องกันผลกระทบด้วยอุปกรณ์ส่วนบุคคลในกรณีที่ไม่สามารถขจัดได้ทั้งหมด
แนวคิดนี้ได้รับการยอมรับในระดับสากล เช่น OSHA และ NIOSH โดยมุ่งไปที่การออกแบบสภาพแวดล้อมการทำงานให้ปลอดภัยตั้งแต่ต้นทาง ไม่ใช่เพียงการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ
2. สรุป 5 ขั้นตอนหลักของมาตรฐาน Hierarchy of Control ว่ามีอะไรบ้าง ?
เมื่อเข้าใจแนวคิด Hierarchy of Controls แล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการเรียนรู้โครงสร้างของระบบนี้ ซึ่งแบ่งออกเป็น 5 ลำดับขั้นตามระดับความสามารถในการลดความเสี่ยง ตั้งแต่วิธีการที่ได้ผลดีที่สุดอย่าง “การกำจัดอันตราย” ไปจนถึง “การใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE)” ที่เป็นแนวป้องกันสุดท้ายของพนักงาน
การกำจัดความเสี่ยงออกไป (Elimination)
การกำจัดความเสี่ยงออกไป (Elimination) เป็นวิธีควบคุมที่ให้ผลดีที่สุด เพราะเป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุโดยตรง เช่น การเลิกใช้สารเคมีที่เป็นพิษ การยกเลิกกระบวนการผลิตที่มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุสูง หรือการออกแบบพื้นที่ทำงานใหม่เพื่อลดการสัมผัสกับอันตรายโดยสิ้นเชิง การกำจัดความเสี่ยงออกไปถือเป็นมาตรการที่มีต้นทุนระยะยาวต่ำที่สุด เพราะไม่ต้องพึ่งพาเครื่องมือหรือมาตรการเพิ่มเติมในภายหลัง
การแทนที่ด้วยสิ่งที่ปลอดภัยกว่า (Substitution)
ในกรณีที่ไม่สามารถกำจัดอันตรายได้ทั้งหมด องค์กรสามารถใช้วิธีแทนที่ด้วยสิ่งที่ปลอดภัยกว่า เช่น เปลี่ยนสารเคมีที่มีความเป็นพิษสูงเป็นสารชนิดที่ปลอดภัยขึ้น ใช้เครื่องจักรแทนแรงงานคนในงานที่มีความเสี่ยง หรือเปลี่ยนกระบวนการทำงานให้ลดการปล่อยไอระเหยอันตราย วิธีนี้ช่วยลดระดับความรุนแรงของความเสี่ยง แม้จะไม่สามารถขจัดได้ทั้งหมด แต่ถือเป็นแนวทางที่มีความยั่งยืนในเชิงปฏิบัติ
การควบคุมทางวิศวกรรม (Engineering Controls)
การควบคุมทางวิศวกรรม (Engineering Controls) เป็นการใช้หลักวิศวกรรมเข้ามาช่วยออกแบบหรือติดตั้งระบบเพื่อแยกคนออกจากแหล่งอันตรายโดยตรง เช่น การติดตั้งระบบดูดไอสารเคมี การใช้ฝาครอบเครื่องจักร ระบบระบายอากาศที่มีประสิทธิภาพ หรือราวกันตกในพื้นที่สูง มาตรการนี้ช่วยป้องกันอันตรายได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ขึ้นกับพฤติกรรมของผู้ปฏิบัติงาน
การควบคุมเชิงปฏิบัติการ (Administrative Controls)
การควบคุมเชิงปฏิบัติการ (Administrative Controls) เป็นการจัดการในระดับนโยบายหรือการบริหาร เพื่อควบคุมความเสี่ยงด้วยกฎระเบียบและวิธีการทำงาน เช่น การอบรมความปลอดภัยให้พนักงานเข้าใจถึงความเสี่ยง การกำหนดเวลาพักเพื่อลดความเมื่อยล้า การจำกัดชั่วโมงการทำงานในพื้นที่เสี่ยง หรือการติดตั้งป้ายเตือนในบริเวณอันตราย แม้มาตรการนี้จะต้องอาศัยความร่วมมือของบุคลากร แต่ก็เป็นส่วนสำคัญในการสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยภายในองค์กร
การใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE)
การใช้อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE) เป็นมาตรการสุดท้ายที่ใช้เมื่อต้องทำงานในสภาพแวดล้อมที่ยังมีความเสี่ยงเหลืออยู่ เช่น หมวกนิรภัย แว่นตานิรภัย หน้ากากกรองอากาศ ถุงมือ หรือชุดป้องกันสารเคมี อุปกรณ์เหล่านี้จะช่วยลดความรุนแรงของอันตรายได้ในระดับหนึ่ง แม้จะไม่สามารถกำจัดความเสี่ยงได้ทั้งหมด แต่การเลือกใช้ PPE ที่ได้มาตรฐานและเหมาะสมกับลักษณะงานจะช่วยปกป้องพนักงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล PPE มีอะไรบ้าง ?
อุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE) มีหลากหลายประเภท ขึ้นอยู่กับลักษณะงานและความเสี่ยงของแต่ละอุตสาหกรรม การเลือกใช้อย่างถูกต้องจะช่วยเพิ่มความปลอดภัยและลดความเสียหายจากอุบัติเหตุได้อย่างมาก ซึ่ง Esco Premium ได้รวบรวมสินค้าคุณภาพมาตรฐานสากลไว้ครบทุกประเภท ดังนี้
- หมวกเซฟตี้ อุปกรณ์พื้นฐานที่ช่วยปกป้องศีรษะจากการกระแทก วัตถุตกหล่น หรือแรงกระแทกในงานก่อสร้างและโรงงาน เหมาะสำหรับพนักงานทุกระดับที่ทำงานในพื้นที่เสี่ยง
- แว่นตาเซฟตี้ ป้องกันดวงตาจากเศษโลหะ เศษไม้ ฝุ่นละออง หรือสารเคมีที่อาจกระเด็นเข้าตา มีทั้งรุ่นใส่สบาย น้ำหนักเบา และเลนส์เคลือบกันฝ้า เหมาะกับงานอุตสาหกรรมทั่วไป
- รองเท้าเซฟตี้หัวเหล็ก ช่วยป้องกันเท้าจากแรงกระแทกและของมีคม รองรับน้ำหนักได้ดี พื้นรองเท้าทำจากวัสดุป้องกันการลื่น เหมาะกับงานก่อสร้าง โรงงานผลิต และคลังสินค้า
- ถุงมือกันบาด (นำเข้า) เหมาะสำหรับงานที่ต้องสัมผัสวัสดุมีคม เช่น โลหะหรือกระจก ถุงมือผลิตจากเส้นใยคุณภาพสูง ผ่านมาตรฐาน EN388 ป้องกันการบาดและฉีกขาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ถุงมือเคลือบ PU ถุงมือสำหรับงานที่ต้องการความละเอียดและการยึดเกาะสูง เช่น งานอิเล็กทรอนิกส์ หรืองานประกอบชิ้นส่วนขนาดเล็ก เคลือบผิวด้วย PU เพิ่มความกระชับและระบายอากาศได้ดี เหมาะกับการสวมใส่ต่อเนื่องยาวนาน
3. ตัวอย่างการนำ Hierarchy of Control มาปรับใช้ในที่ทำงาน
เพื่อให้เห็นภาพการใช้งานในทางปฏิบัติ ลองมาดูตัวอย่างการนำ Hierarchy of Controls มาประยุกต์ใช้ในสถานที่ทำงานประเภทต่าง ๆ ทั้งในโรงงานอุตสาหกรรม งานก่อสร้าง และภายในสำนักงาน ซึ่งสถานที่แต่ละแห่งมีลักษณะความเสี่ยงเฉพาะตัว แต่สามารถปรับใช้หลักการเดียวกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
กรณีศึกษาการใช้ Hierarchy of Control ในโรงงานอุตสาหกรรม
- Elimination : เลิกใช้สารเคมีที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง และออกแบบระบบผลิตใหม่เพื่อลดการสัมผัสโดยตรงของพนักงาน
- Substitution : เปลี่ยนสารเคมีที่มีพิษสูงเป็นชนิดที่ปลอดภัยกว่า เช่น เปลี่ยนตัวทำละลายที่ระเหยง่ายเป็นสูตรน้ำ
- Engineering : ติดตั้งระบบดูดไอสารเคมีและระบบกรองอากาศ ช่วยแยกไอระเหยออกจากพื้นที่ทำงาน
- Administrative : จำกัดเวลาทำงานในพื้นที่เสี่ยง อบรมให้พนักงานเข้าใจขั้นตอนป้องกันอันตราย และตรวจสอบสภาพอุปกรณ์เป็นประจำ
- PPE : ให้พนักงานสวมหน้ากากกรองไอสาร ถุงมือกันสารเคมี และชุดป้องกันแบบคลุมทั้งตัวเพื่อความปลอดภัยสูงสุด
กรณีศึกษาการใช้ Hierarchy of Control ในงานก่อสร้าง
- Elimination : ลดการทำงานบนที่สูง โดยใช้เครื่องมือยกอัตโนมัติหรือติดตั้งโครงสร้างถาวรที่ปลอดภัยกว่า
- Substitution : ใช้เครื่องจักรแทนแรงงานคนในงานที่มีความเสี่ยง เช่น การผสมปูนหรือการยกวัสดุหนัก
- Engineering : ติดตั้งราวกันตก ตาข่ายนิรภัย และทางเดินปลอดภัยในจุดที่มีความสูง เพื่อลดความเสี่ยงจากการตก
- Administrative : จัดอบรมความปลอดภัยก่อนเริ่มงานทุกโครงการ พร้อมกำหนดหัวหน้างานเพื่อคอยตรวจสอบขั้นตอนการปฏิบัติ
- PPE : หมวกนิรภัย รองเท้านิรภัย และสายรัดกันตก เป็นอุปกรณ์ที่ทุกคนต้องสวมใส่เมื่ออยู่ในพื้นที่ก่อสร้าง
กรณีศึกษาการใช้ Hierarchy of Control ในสำนักงาน
- Elimination : ลดการใช้เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ไม่จำเป็น และจัดวางอุปกรณ์ให้ปลอดภัยไม่เกิดความร้อนสะสม
- Substitution : ใช้เฟอร์นิเจอร์ที่ออกแบบตามหลักสรีรศาสตร์ เพื่อช่วยลดอาการปวดหลังหรือเมื่อยล้าจากการทำงานนั่งโต๊ะ
- Engineering : จัดระบบสายไฟและปลั๊กไฟให้เป็นระเบียบ เพื่อป้องกันการสะดุดหรือลัดวงจร
- Administrative : กำหนดช่วงพักสายตาและยืดกล้ามเนื้อระหว่างวัน พร้อมให้คำแนะนำเรื่องการนั่งท่าทางที่ถูกต้อง
- PPE : ใช้แว่นกรองแสง และอุปกรณ์รองข้อมือ เพื่อช่วยลดอาการเมื่อยล้าและป้องกันอาการเจ็บจากการใช้งานคอมพิวเตอร์ระยะยาว
4. ทำไมองค์กรควรใช้มาตรฐาน Hierarchy of Controls อย่างจริงจัง ?
การนำมาตรฐาน Hierarchy of Controls มาปรับใช้ภายในองค์กรไม่ใช่เพียงเรื่องของการปฏิบัติตามกฎหมายด้านความปลอดภัยเท่านั้น แต่เป็นการลงทุนระยะยาวที่ช่วยปกป้องทั้งพนักงานและองค์กรไปพร้อมกัน มาดูกันว่าทำไมแนวทางนี้จึงเป็นสิ่งที่ทุกองค์กรควรให้ความสำคัญอย่างจริงจัง
- ลดความเสี่ยงอุบัติเหตุ : การจัดการตามลำดับขั้นช่วยป้องกันเหตุไม่คาดคิดก่อนที่จะเกิดขึ้นจริง ลดความสูญเสียทั้งชีวิต และทรัพย์สิน
- สร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัย : เมื่อความเสี่ยงลดลง พนักงานจะมั่นใจและมีสมาธิในการทำงานมากขึ้น ส่งผลต่อประสิทธิภาพโดยรวมขององค์กร
- ลดค่าใช้จ่ายระยะยาว : การป้องกันที่ดีตั้งแต่ต้นจะช่วยลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล ค่าชดเชย และเวลาหยุดงานจากอุบัติเหตุ
- เสริมภาพลักษณ์องค์กร : องค์กรที่ใส่ใจเรื่องความปลอดภัย จะได้รับความเชื่อมั่นจากคู่ค้า ลูกค้า และพนักงาน สะท้อนถึงความรับผิดชอบและมาตรฐานการดำเนินงานระดับมืออาชีพ
เสริมความปลอดภัยในที่ทำงานด้วยอุปกรณ์ PPE คุณภาพจาก Esco Premium
เพิ่มมาตรฐานความปลอดภัยในองค์กรของคุณด้วยอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล (PPE) คุณภาพสูงจาก Esco Premium เราจัดจำหน่ายสินค้ามาตรฐานสากลครบวงจร ครอบคลุมทุกความต้องการด้านความปลอดภัย ทั้งในโรงงานอุตสาหกรรม งานก่อสร้าง และสำนักงาน
- หมวกเซฟตี้ : ปกป้องศีรษะจากการกระแทกและวัตถุตกหล่น เหมาะสำหรับงานอุตสาหกรรมหนักและงานภาคสนาม
- แว่นตาเซฟตี้ : ป้องกันดวงตาจากฝุ่นละออง เศษวัสดุ และสารเคมี เพื่อการทำงานที่ปลอดภัยในทุกสภาพแวดล้อม
- รองเท้าเซฟตี้หัวเหล็ก : เสริมความมั่นใจให้ทุกย่างก้าว ด้วยพื้นกันลื่นและหัวเหล็กป้องกันแรงกระแทก
- ถุงมือกันบาด : Esco Premium จำหน่ายถุงมือกันบาดนำเข้าคุณภาพสูง ผลิตจากเส้นใยต้านการตัดเฉือน เหมาะสำหรับงานโลหะและงานประกอบที่ต้องการความแม่นยำ
- ถุงมือเคลือบ PU : สำหรับงานที่ต้องการความละเอียดและการยึดเกาะสูง เช่น งานอิเล็กทรอนิกส์หรือการประกอบชิ้นส่วน
Esco Premium พร้อมเป็นพาร์ตเนอร์ด้านความปลอดภัยให้กับธุรกิจของคุณ ด้วยอุปกรณ์ PPE ที่ผ่านการรับรองมาตรฐานระดับโลก
สนใจสอบถามรายละเอียดหรือติดต่อขอใบเสนอราคาได้ที่ Esco Premium วันนี้ เพื่อยกระดับมาตรการความปลอดภัยให้กับองค์กรของคุณ
สอบถามเพิ่มเติมหรือติดต่อขอใบเสนอราคาได้ที่
แหล่งอ้างอิง
- Construction Safety Series, EP.1 Hierarchy Control. สืบค้นเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2568 จาก https://www.ohswa.or.th/17568623/construction-safety-series-ep1-hierarchy-control
- ชุดสาระความรู้เกี่ยวกับ PPE: “PPE กับความปลอดภัยในการทำงาน”. สืบค้นเมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 2568 จาก https://www.shecu.chula.ac.th/home/content.asp?Cnt=730
